Het is bijna Pinksteren
Het evangelie dat Johannes schreef fascineert mij. Elke keer als ik me in dit evangelie verdiep zie ik nieuwe dingen en lijnen. Eerder preekte ik vooral over de getallen en de feesten in dit evangelie. Deze keer zag ik vooral hoe het hele evangelie draait om de eenheid tussen Vader en Zoon en vervolgens tussen God en ons. De spilfunctie daarvoor is de Geest van God. Het hele evangelie is gespitst op het komende Pinksterfeest, zoals een mooie vertaling met uitleg van dit evangelie heet.
Hieronder wat lijnen die ik deze keer heb gezien in dit evangelie.
Dubbele betekenissen
De evangelist werkt vaak met dubbele betekenissen van woorden of uitdrukkingen. Op deze manier kan hij goed duidelijk maken dat er met Jezus Christus een nieuw begin is gekomen. In hoofdstuk 2 speelt dat een rol als het gaat over de tempel. Jezus spreekt over zijn eigen lichaam, maar de omstanders horen een opmerking over het gebouw. Jezus is de ware tempel waar God en mens elkaar gaan ontmoeten.
In het volgende hoofdstuk gaat het om het feit dat je bij God vandaan geboren moet worden. Nikodemus hoort dat je opnieuw geboren moet worden (Het is interessant dat het in de kerk vaak over wedergeboorte gaat, terwijl Jezus het daar niet over heeft. Wie het heeft over wedergeboorte denkt net als Nikodemus.) We moeten in het koninkrijk van God geboren worden.
In het gesprek met de Samaritaanse vrouw krijgt de term levend water een extra lading. Levend water is voor de vrouw het water dat in een put naar boven komt. Zo blijft de put gevuld en kan je telkens opnieuw water halen. Maar Jezus heeft het over de Geest van God die door zijn aanwezigheid tot een bron van leven wordt.
Mozes
Johannes begint zijn evangelie met het aanhalen van Genesis ‘In het begin was het woord’ en het einde van zijn evangelie is ook een verwijzing naar het eerste boek van de bijbel: Jezus en Maria van Magdala lijken op Adam en Eva in de hof. Maar veel meer nog zijn de verwijzingen naar het tweede boek van de bijbel en het verhaal van de uittocht. Mozes wordt geregeld genoemd door Johannes en hij kiert ook door de tekst als hij niet word genoemd. Zo verwijst de uitdrukking dat we Jezus hebben gezien vol van genade en waarheid naar het moment dat Mozes God wil zien. Hij mag God zien van de achterkant en hij hoort hoe de naam van God wordt uitgeroepen.
Een belangrijk motief in Johannes is de verheffing van Jezus. Daarbij doelt de evangelist niet alleen op de hemelvaart, maar het hangen aan het kruis is al de manier waarop Jezus verheven wordt. Daarbij verwijst Johannes naar Mozes die een bronzen slang verheft en ieder die gebeten is door een slang moet daarnaar kijken en zal gered worden. Zo moeten we opzien naar Jezus Christus.
Jezus is Mozes 2.0 zou je kunnen zeggen. Dat wil niet zeggen dat Mozes heeft afgedaan voor Jezus Christus. Hij is gekomen als vervulling van de Thora.
Pinksteren en eenheid
Van alle evangelisten schrijft Johannes het meest over de Geest van God. Het hele boek is gericht op Pinksteren, want dat is de voltooiing van het werk van God in deze wereld. Dan is de mens weer één met God. Jezus en de Vader zijn een, at een belangrijk motief is. Diezelfde eenheid moeten christenen met God hebben. Het gebed om eenheid in Johannes 17 gaat allereerst over de eenheid met God en niet zozeer om de eenheid onderling.
Bij Johannes is het al Pinksteren met Pasen. Jezus blaast op zijn leerlingen en ze krijgen op dat moment Gods Geest. Daarmee is Gods werk in deze wereld af. De eenheid tussen God en mens ontstaat door de Geest van God. Die zet het werk van Jezus voort. Dat kan je goed zien in de aankondiging van de Geest. Die wordt een ‘andere’ helper of trooster genoemd. Dat andere verwijst naar Jezus Christus die helper of trooster was.
Als de Geest komt woont God in ons. God heeft veel verschillende kamers waar Hij in kan wonen. Daarmee wijst Johannes op de inwoning van God in ons die ontstaat bij Pinksteren.
De Geest is als een bron die in een gelovige zelf zit, zodat Gods aanwezigheid er altijd is. De mens is niet meer afhankelijk van een tempel of van een priester om bij God te komen. De Geest van God maakt een einde aan de discussie wat een goede plaats van aanbidding is (Johannes 4), want de Geest is in iedere gelovige (Johannes 7).
Waarheid en genade
Genade komt weinig voor in Johannes. Alleen in hoofdstuk 1 wordt het genoemd, samen met waarheid. Dat is een belangrijk woord voor Johannes. Waarheid is niet iets van je hoofd, waarmee je weet dat een bewering waar is. Waarheid bij Johannes is trouw of betrouwbaarheid. Jezus is de waarheid omdat Hij laat zien dat God trouw blijft aan mensen en zelf zorgt dat het verbond met Israël blijft bestaan.
Pontus Pilatus is een cynische machtpoliticus die vraagt aan Jezus wat waarheid is. Daarmee zegt hij dat hij degene is die bepaalt wat er gebeurt. Maar daarmee houdt hij geen rekening met God die in Jezus de waarheid laat zien.
