In een kerkdienst klopt in de meeste kerken het hart van de gemeente. Daar is zichtbaar wat centraal staat in een gemeente. Hieronder volgen wat opmerkingen die ik belangrijk vind in een kerkdienst of samenkomst. Ze komen voort uit de huidige gang van zaken in de gemeente waar ik predikant ben: De Regenboog, hervormde wijkgemeente in Harderwijk.
Ontmoeting
De kerkdienst is een ontmoeting tussen God en de gemeente. We organiseren van alles, maar juist bij een kerkdienst is het van belang om te bedenken dat God begonnen is om ons op te zoeken. Hij heeft het initiatief. Hij is de God die bevrijdt en zo komen we vol vreugde samen om bij God te zijn.
Alles in de kerkdienst werkt mee aan die ontmoeting. Er is trouwens ook veel ontmoeting tussen de mensen onderling. Die ontmoeting staat in het licht van de aanvaarding door God. Iedereen is welkom.
Samen
Als we samenkomen tot eer van God, dan doen we dat met elkaar. Een kerkganger is onderdeel van de dienst. We komen niet om te consumeren, maar om mee te doen. Alleen dan is er echt ontmoeting! Laatst sprak ik een groepje scholieren die een opdracht voor school moesten doen en ze vertelden dat het opviel dat iedereen meedeed! Daarom is het ook goed als de kerkdienst grotendeels door de gemeente zelf wordt uitgevoerd. Ik ben daarom blij als iemand van de musici iets vertelt over een lied of wat het met haar of hem doet. Ik ben blij als gebeden door gemeenteleden worden gedaan. In het Nieuwe Testament schrijft Paulus daarover: Als u samenkomt, draagt ieder wel iets bij. (1 Kor 14).
Paulus geeft in zijn brieven nergens een algemene beschrijving van een kerkdienst. Maar er staan her en der wel heel wat opmerkingen over kerkdiensten. Zo schrijft hij in 1 Korintiërs 14 dat iedereen iets heeft als ze samenkomen. Daarmee doelt Paulus op een geestelijke bijdrage in de dienst. Paulus vindt dat mooi, omdat iedereen de Geest van God heeft gekregen. Tegelijk wil Paulus dat een dienst wel ordelijk verloopt. In de geschiedenis van de kerk is er soms teveel op die orde gelet, waardoor het feit dat iedereen iets heeft weleens onder is gesneeuwd. Daarom is het goed om op een ordelijke manier meer mensen de gelegenheid te geven iets bij te dragen aan de dienst. Zo komt ook de veelkleurigheid van God aan het licht. Ieder mens draagt zijn beeld in zich.
Waar heeft Paulus het dan over dat iedereen iets heeft? De een heeft een openbaring, een ander een lied of een onderwijzing. Een mooi idee! Mensen delen iets van wat ze hebben meegemaakt de afgelopen tijd. Daarin wordt de liefde van God zichtbaar. Juist door te delen hoe God aanwezig is, wordt zijn krachtige werking zichtbaar. In de traditie van onze kerken is dit onderdeel weleens weggevallen. Dat is jammer, want iedereen heeft zijn ervaring met God en die kan andere mensen zomaar helpen!
Aanbidden
De gemeente komt samen om God te loven en te aanbidden. De gemeente bidt en zingt. We komen samen om God te aanbidden. God woont op de lofzangen van zijn volk en als we bij elkaar komen is dat tot eer van God. Het aanbidden van God doet iets met ons. Het richt ons hart op de Heer en het kan zomaar gebeuren dat we de Heilige Geest daarin ervaren. God komt in onze aanbidding heel dichtbij. Aanbidding groeit als je het een poosje doet. Daarom zingen we steeds vaker een paar liederen achter elkaar. Zo groeien we naar God toe. In de bijbel wordt God altijd staande aanbeden. Dat weet iedereen die op een koor zit: je kan eigenlijk niet zittend zingen. Vandaar de uitnodiging om (als je het kan) staande te zingen. Zo groeit de aanbidding van God.
Muziek
De gemeente komt samen, zoals dat in de eerste gemeente ook al was. In Handelingen kan je lezen wat de belangrijkste ingrediënten waren: ze bleven bij het onderwijs van de apostelen, ze baden, ze zorgden voor elkaar en braken het brood. Je ziet hierin al heel wat belangrijke onderdelen van kerkdiensten zoals we die nog steeds houden. Muziek wordt in Handelingen niet zoveel genoemd. Daarvoor is het goed om naar het Oude Testament te kijken. Daar stelt koning David zangers aan om God te aanbidden met muziek. God aanbidden is hem eren en prijzen, omdat Hij de schepper van hemel en aarde is. Hij is de bevrijder. Muziek raakt op een bijzondere manier. Daarom speelt zang een belangrijke rol in onze kerkdiensten.
Gastvrijheid
Gastvrijheid speelt in de verhalen van Jezus Christus een belangrijke rol. Door gastvrij te zijn laat je iets van God zien. Daarom is het ook zo belangrijk dat mensen die te gast zijn zich thuis voelen in de kerk. Na corona was het lastig om dat op te pakken. We kenden elkaar niet meer zo goed! De laatste tijd hoor ik geregeld dat mensen zich gezien voelen in de kerkdiensten. Ze worden aangesproken en uitgenodigd om koffie te drinken. Fijn om te zien dat we hierin groeien. Zo kunnen we het evangelie echt handen en voeten geven.
De kerkdienst is niet alleen een ontmoeting tussen God en de gemeente. Er zitten ook gasten in de kerk (en als ze er niet zitten is het goed om je af te vragen hoe dat komt). Daarom is het goed om zo te spreken in een kerkdienst dat ook mensen die voor het eerst in de kerk komen snappen wat er gebeurt. Dat staat niet haaks op diepgang, want als God en mens elkaar ontmoeten is er diepgang.
Het gaat om ontmoeting in een kerkdienst. Dat geldt ook voor de gasten. Niets is mooier dan dat iemand werkelijk ervaart dat de Geest van God aanwezig is in een kerkdienst en daardoor wordt geraakt. Openheid voor die ontmoeting is belangrijk. Wat helpt zoekers om God te vinden in een kerkdienst?
Kinderen
Als de gemeente samenkomt, dan is dat een divers gezelschap. Ouderen en kinderen en alles er tussenin ontmoet God en elkaar. Dat kan je bij alle generaties mooi zien. Sommige ouderen houden ervan om vroeg in de kerk te zijn en bij te praten. Kinderen begroeten hun leeftijdsgenootjes, babbelen even en huppelen verder door de kerk. De kinderen hebben deels hun eigen programma, zodat ze goed snappen wie God is. Een belangrijk onderdeel is het kindermoment. De kinderen lopen, huppelen of rennen naar voren en krijgen vast te horen waar ze het straks over hebben. Zo weten hun ouders het ook en kunnen ze er thuis nog over doorpraten. Na een kinderlied gaat het volwassen deel van de kerk apart verder en het kindersegment ook. Wat er in de kinderdienst gebeurt is minstens zo belangrijk als de volwassendienst. Daarom is het raar als de kinderen ook nog moeten horen wat de volwassenen besproken hebben. Alsof dat belangrijker is dan wat ze al mee hebben gekregen. Een kindermoment dat tegelijk een voorafje van de preek is, dat is daarom niet passend.
Werk van de Geest
Er zijn heel wat mensen aan het werk in de kerkdienst. Maar het is de Heilige Geest die het echte werk doet. De Geest geeft geloof en laat het groeien. Hij is de enige die mensen in het hart kan raken. Bekeren van mensen is geen taak van mensen. Het is aan God om dat te doen. Het mooie van het werk van de Geest is dat de Geest voor 100% aan het werk is en de mens ook! (Dat is bij wat Christus voor ons doet anders. De Here Jezus doet alles voor ons). Daarom is het goed om na te denken hoe een kerkdienst het best het werk van de Geest kan laten ontplooien. Niet dat de Geest altijd op onze manier werkt. Gods Geest is veel te groot om in ons hokje te passen, maar een doordachte opbouw van een kerkdienst kan Gods Geest meer laten waaien dan als er maar wat aangerommeld wordt. Wat is het een bijzondere gedachte dat God en mens samenwerken in de kerkdiensten.
Februari 2024
