Sterke vrouwen
Esther en Ruth zijn beide bijbelboeken die genoemd zijn naar een vrouw. Het zijn de enige twee boeken waar dit voor geldt. Dat maakt ze bijzonder. Er zijn veel bijbelcommentaren die beide boeken in een band behandelen. Er zijn kennelijk meer overeenkomsten dan dat ze alleen over een vrouw gaan. Hieronder benoem ik wat opvallende punten
Geloofskeus
In beide boeken is het de hoofdpersoon die een beslissende keuze maakt. Hiermee laten ze zien dat ze vertrouwen op God en dat ze daarbij ook de rest van hun leven minder belangrijk vinden. Voor Ester betekent dat zelfs dat ze haar leven op het spel zet. ‘Als ik om moet komen, dan gebeurt dat maar,’ zegt ze voor ze naar de koning gaat en daarbij het risico loopt om gedood te worden.
Ruth wordt aangeraden om terug te gaan naar het gezin en de streek waar ze vandaan komt. Maar dat doet ze niet. Ze kiest ervoor om mee te gaan naar Kanaän. Daarbij laat ze alles achter. Ruth zegt tegen haar schoonmoeder: ‘jouw land is mijn land. Jouw God is mijn God.’ Beide vrouwen maken een bewuste geloofskeuze en laten zo zien hoe ze bij God willen horen.
Vrouwen
Beide boeken schrijven over de plek van vrouwen en laten zien hoe vrouwen het slachtoffer worden van machtsstructuren. Koningin Wasti weigert te verschijnen voor de koning. Misschien wel omdat ze naakt moest komen. De koning verstoot haar, omdat zijn hovelingen bang zijn dat hun vrouwen thuis anders ook niet meer luisteren. Verderop ziet Haman Ester totaal niet als bedreiging. Hij houdt zelfs geen rekening met haar. Maar het is juist haar inzet die het lot van het volk doet keren.
In het bijbelboek Ruth wordt duidelijk hoe afhankelijk vrouwen van mannen zijn. Als alle mannen overleden zijn, waar moet Naomi dan van leven? Daarom kan Ruth beter terugkeren naar haar vadershuis. En als Ruth op het land van Boaz verschijnt, wordt duidelijk hoe het er vaak aan toe gaat. Boaz verbiedt zijn knechten om het Ruth lastig te maken.
Deze boeken brengen aan het licht hoe snel vrouwen klem komen te zitten door toedoen van mannen.
Buitenland
In beide boeken speelt het buitenland een belangrijke rol. Ester is in ballingschap en in deze vijandige omgeving moet ze staande blijven. Ruth is een buitenlandse die zich voegt in Israël.
Bij Ester is het opvallend dat er staat dat heel de stad Susa in opschudding is als het bevel van Haman wordt afgekondigd dat het joodse volk zal worden uitgeroeid. Het lijkt er erg op dat het joodse volk goed bekend stond bij grote delen van de bewoners.
Bij Ruth valt op dat ze consequent als De Moabitische wordt aangeduid. Maar verder lees je niet van een negatieve behandeling van haar.
In ieder geval wordt in beide boeken duidelijk dat Gods macht niet beperkt is tot Israël.
Eigen schuld?
Bij uitleggers van beide boeken kom je tegen dat er iets in zit van ‘eigen schuld, dikke bult.’ Bij Ester zit dat in het feit dat het verhaal zich afspeelt nadat de eerste golf mensen is teruggekeerd naar het beloofde land. Ahasveros wordt meestal gezien als Xerxes 1 en die was koning na Cyrus, die het volk terug liet keren. Waarom was Mordechai niet teruggegaan? Was dat een teken van ongeloof?
In het bijbelboek Ruth verlaat Naomi met haar gezin het beloofde land om in Moab te gaan wonen. Waarom doen ze dat? Dit was toch het land van God en in Moab wonen was niet de bedoeling. En trouwen met een Moabitische al helemaal niet goed.
Het is opvallend dat de bijbelverhalen zelf een dergelijke veroordeling niet uitspreken. Het is ook opvallend dat er juist heel positief wordt gesproken over Esther en Mordechai. Zo kunnen ze het volk redden. En Ruth wordt omschreven als de ideale schoondochter.
Plek in bijbel
Het boek Ruth heeft een duidelijke plek in de bijbel. Een groot deel van het Oude Testament gaat over het koningschap. David was de koning naar Gods hart en er komt een nieuwe koning die gerechtigheid zal brengen. Ruth is de schakel tussen de tijd van wetteloosheid die het boek Rechters beschrijft (er was geen koning in die dagen is het refrein in het boek Rechters) en de komst van David. Ruth is de overgrootmoeder van David. God werkt aan het herstel van Israël en de wereld.
Hoe zit dat met Ester? Dit boek laat zie hoe het kwaad probeert om Gods werk in deze wereld te vernietigen. Niet voor niets is Haman een Agagiet en wordt Mordechai bewust omschreven als een nakomeling van koning Saul. Saul moest de Amalekieten uitroeien, maar verzuimde koning Agag te doden. En zo kreeg het kwaad de kans om door te woekeren. Maar God houdt het kwaad tegen. Dat is de kern van het boek Ester.
Misschien kan je het wel zo samenvatten: Gods plan gaat door.
