Jezus is echt mijn…

Jezus Christus is het centrum van het christelijk geloof Tegelijk merk ik dat veel (jonge) christenen het lastig vinden om woorden te geven aan de betekenis van Jezus Christus in hun eigen leven. Soms is er een uitspraak als ‘Jezus is voor mijn zonden gestorven’, maar bij doorvragen lijkt dat meer op een formule die uitgesproken moet worden dan op een beleefde realiteit. Jezus die sterft voor de zonde van de gelovigen is zeker een aspect van Christus’ leven, sterven en opstanding, maar niet het enige.

Het is goed om de betekenis van Jezus Christus dicht bij onze cultuur en leefwereld te zoeken. Zo krijg je woorden voor de betekenis van Jezus die begrijpelijk onder woorden brengen wat Jezus voor je kan zijn en hoe dat toepasbaar is in het dagelijkse leven. Het viel mij op dat er veel woorden met een V zijn die iets over Jezus Christus zeggen. Daarom volgen hieronder zes V’s van Jezus.

In mijn beleving dekken deze zes woorden (Voorbeeld, Vriend, Vorst, Verlosser, Verbinder en Verzoener) de diverse aspecten van Jezus’ komst naar deze aarde. Juist in de diversiteit komt Jezus naar voren. Mensen verschillen in hun karakter en biografie en levensfase. Hierdoor verschilt welke V je het meeste aanspreekt. Zo zijn er meer manieren om bij Jezus uit te komen.

Hieronder leg ik elke V uit en probeer die begrijpelijk te maken voor onze cultuur en ook het belang van deze manier van kijken naar Jezus.

Jezus is de vervulling van het Oude Testament. Daarom zal ik ook elke keer een lijntje leggen naar het Oude Testament.

Na elke uitleg heb ik een deel van een lied opgenomen. In dat lied komen hetzelfde aspect naar voren. De liederen die we zingen vertolken vaak wat we geloven en ze helpen om Jezus te aanbidden.

Mijn collega’s Marien Kollenstaart, Sijmen Reehoorn, Peter Smilde en Jake Schimmel gaven commentaar op een eerder versie dit artikel. Bedankt.

Vriend

‘Een vriend is iemand met wie je leuke dingen doet, die je helpt bij problemen. Je deelt vaak bepaalde interesses en hebt dezelfde vorm van humor. Een vriend is ook degene met wie je gezellig kan kletsen of juist over diepe dingen kan doorpraten.’

Deze omschrijving van tieners geeft aan wat een vriend voor je kan betekenen en wat het belang is van een vriend. Het laat ook zien wat het betekent dat Jezus je vriend is. De vriendschap met Jezus krijgt in de evangeliën vooral vorm in zijn omgang met zijn leerlingen. Jezus trekt op met zo’n zeventig leerlingen. Passend bij het mannelijke denken van de bijbel is hier alleen sprake van mannen. Maar Jezus had ook heel wat vriendinnen. Binnen de groep van zeventig is de groep van twaalf leerlingen te onderscheiden. In die groep zijn het Petrus, Jakobus en Johannes die zijn beste vrienden zijn.

Jezus deelt zijn leven met deze mensen. Ze gaan samen naar een bruiloft en een begrafenis. Er zal heel wat gepraat en gelachen zijn onderweg. Het hoogtepunt van de vriendschap van Jezus wordt zichtbaar in zijn sterven. ‘Geen grotere liefde heeft een vriend dan hij die zijn leven geeft voor zijn vrienden’, zegt Jezus in Johannes 15.

Mozes wordt in het Oude Testament een vriend van God genoemd (in oudere vertalingen). Niemand was zo vertrouwd met hem. Wat in het Oude Testament geldt voor een leider als Mozes, geldt in het Nieuwe Testament voor alle mensen.

De leerlingen van Jezus zijn in hun vriendschap met Jezus een voorbeeld voor ons. Wij kunnen iets van die vriendschap ervaren, ondanks de afstand in tijd en ruimte. Jezus als vriend hebben, betekent dat je je leven met hem deelt. De mooie dingen en de lastigere zaken. Het zou zo maar kunnen dat je merkt dat Jezus je helpt om moeilijke tijden door te komen of dat je met hem het dagelijkse leven deelt.

Jezus als vriend heeft ook betekenis in een wereld waarin we het lastig vinden om in verbinding te zijn met elkaar. Velen ervaren eenzaamheid en missen juist een vriend. Soms lukt het voor de zoveelste keer niet om een vriendschap in stand te houden. Wat bijzonder dat Jezus juist dan een vriend is bij wie je terecht kunt.

Welk een vriend is onze Jezus,
Die in onze plaats wil staan!
Welk een voorrecht, dat ik door Hem
Altijd vrij tot God mag gaan.
Dikwijls derven wij veel vrede,
Dikwijls drukt ons zonde neêr,
Juist omdat wij ’t al niet brengen
In ’t gebed tot onzen Heer.

Voorbeeld

Alles wat wij doen leren we van anderen. We leren praten door onze ouders na te doen, rekenen leren we van de juf of meester en ga zo maar door. Tieners hebben hun idolen waarbij ze dromen om net zo te worden. Je zou toch kunnen voetballen als Erlin Haaland of zingen als Taylor Swift. Het verklaart het eindeloze kijken naar filmpjes waar mensen een spel doen. Wie je volgt op Tiktok of Instagram zegt iets over wat je wilt doen. We leren van voorbeelden. Dit is precies het verdienmodel van influencers.

Jezus zet zich ook neer als voorbeeld. Letterlijk zegt hij dit bij de voetwassing: ‘Ik heb een voorbeeld gegeven.’(Joh 13: 15) Als geen van de leerlingen de nederigste wil zijn in het wassen van de voeten na een wandeling, dan doet Jezus het zelf wel. Daarna legt hij uit dat hij op deze manier een voorbeeld heeft willen stellen. Het gaat er niet om dat we gediend moeten worden, maar zelf moeten dienen.

Paulus heeft het ook over die nederigheid van Jezus die we moeten navolgen. Hij schrijft aan de kerk in Filippi dat we de mindset van Jezus moeten hebben die zichzelf opzij zette en neerdaalde in de werkelijkheid van de mensen. Daarvoor moest Jezus de hemel verlaten en uiteindelijk slaaf worden, schrijft Paulus.

Jezus’ voorbeeld gaat niet alleen over nederigheid. Zijn voorkeur voor wat aan de randen van de samenleving zich bevindt is navolgingswaardig. Maar ook kan je denken aan Jezus die zich niet beperkt tot zijn eigen volk, maar de grenzen opzoekt.

Jezus laat zien wat in het Oude Testament al telkens wordt benadrukt. De profeten protesteren tegen het marginaliseren van de armen, bij Jona kan je lezen hoe God gericht is op de wereld. En de koning krijgt als opdracht om er voor het volk te zijn en niet zijn macht voor eigen voordeel te gebruiken.

Jezus als voorbeeld wordt zichtbaar in armbandjes die mensen dragen met de tekst: WWJD, what would Jesus do? Wat zou Jezus gedaan hebben? Jezus is de mens zoals God die bedoeld heeft. Niet voor niets wordt hij door Paulus ook wel de tweede Adam genoemd. Jezus is het ultieme voorbeeld. Wat fijn voor ons dat we zo’n goede influencer hebben. Jezus met zijn zachtmoedige karakter die tegelijk opkomt voor de arme en voor de rust in Gods huis is een uitdagend plaatje om je gedrag op af te stemmen. Niemand is zo’n geweldig, betrokken en goed mens geweest als Jezus. Dat is een wenkend perspectief als je soms moedeloos wordt van het harde, liefdeloze gedrag van andere mensen.

Zie onze God, de Koning-knecht,
Hij heeft zijn leven afgelegd.
Zijn voorbeeld roept om te dienen iedere dag,
gedragen door zijn liefd’ en kracht.

Wij willen worden als Hij.
Elkanders lasten dragen wij.
Wie is er ned’rig en klein?
Die zal bij ons de grootste zijn.

Verlosser

Jezus als vriend en als voorbeeld kijken vooral naar het leven van Jezus. Maar de evangeliën bespreken ook uitgebreid de dood en opstanding van Jezus. De brieven van Paulus lijken zelfs vooral daarop in te zoomen. Daardoor is weleens te veel aandacht gegaan naar sterven en opstanding en te weinig naar het leven van Jezus Christus. Alle drie zijn even belangrijk. Dat sterven komt in beeld als het gaat over Jezus als verlosser.

Verlossing is een kernbegrip in de bijbel, dat al vanaf het tweede bijbelboek een centrale rol heeft. Israël moest verlost worden uit de slavernij. Dat deed God onder leiding van Mozes. Die verlossing is bepalend voor de identiteit van Israël. Ze zijn vrije mensen. Jaarlijks moeten ze die verlossing gedenken bij het Pesachfeest. Er wordt een lam geslacht, want dat deed Israël ook in de nacht dat ze werden bevrijd uit Egypte. Het bloed van het lam smeerden ze aan de deurposten. Want dan werden ze in die nacht overgeslagen als een engel kwam om de Egyptenaren te straffen door elke oudste zoon te doden. Vlak voor Jezus sterft viert hij datzelfde Pesachfeest en maakt duidelijk dat zijn komende sterven in het verlengde gezien moet worden van de verlossing uit Egypte. Jezus zal verlossen door te sterven aan het kruis.

Het is best lastig om te zien hoe de dood van Jezus ons verlost. De eerste vraag is al: waar moeten we van verlost worden? De bijbel heeft daar het begrip zonde voor en bedoelt daarmee alles wat ons leven kapot maakt. Dat kan zijn wat ons overkomt, maar ook wat wij zelf doen.

Jezus verlost ons van de zonden en is zo onze verlosser. Een logische vervolgvraag is: waarom moest dat met de gruweldood aan het kruis? Het kwaad, de zonde, moet weg van deze wereld. De zonde is de vloek van deze wereld en de kruisiging is het teken van vervloeking. Hier op aarde kan een mens niet zijn en ze hangen hem aan een kruis, maar de hemel wil je niet hebben. Zo is het kruis een vloek. Jezus wordt de vloek van deze wereld om ons te verlossen van die vloek. Jezus draagt de zonde mee het graf in zodat die daar blijft. Zo bevrijdt Jezus ons door te sterven. Er is nog wel ziekte en zonde, maar die staan ons leven met God niet meer in de weg. We zijn vrije mensen.

Bij de opstandingsverhalen valt op hoe angstig de eerste mensen bij het graf reageren. Deze angst is meer dan alleen schrik voor het onverwachte. Het is ook een bestaansangst die gegeven is met het leven. Paulus legt uit in Romeinen 8 dat we bevrijd worden van die angst doordat we kind van God worden. We kunnen vrije, blije mensen zijn. We hoeven niet meer te presteren, want we zijn Gods kinderen.

Ik weet: Hij heeft mij gered,
mij in de vrijheid gezet;
ik geloof, ik geloof .
Hij droeg mijn pijn en mijn schuld,
heeft mij met liefde vervuld;
ik geloof, ik geloof.
‘k Hef een banier op,

Mijn verlosser leeft, mijn verlosser leeft

Verbinder

Elk mens vraagt zich op een gegeven moment af: Is er meer dan wat ik kan zien? Wat geeft betekenis aan mijn leven? Hoe kan je weten of God bestaat en wat is zijn betrokkenheid op mijn leven? Ben ik alleen in dit universum? Hoe kan ik me verbinden met God, mijzelf en de ander?

De bijbel kent dit soort vragen heel goed en constateert dat je God inderdaad niet kunt zien. Tegelijkertijd is Jezus gekomen en wie Jezus ontmoet, ziet God. Jezus is op deze manier de verbinder tussen God en mens. ‘Wie mij gezien heeft, die heeft de Vader gezien,’ zegt Jezus in Johannes 14. Via Jezus krijg je contact met God. En wil je weten hoe God is? Kijk naar Jezus. De macht van God, krijg je goed in beeld als je ziet hoe Jezus een kwetsbaar kind wordt. De heiligheid van God zie je als je ziet hoe Jezus zich verbindt met alle mensen uit de samenleving, inclusief de slechte mensen. De liefde van God wordt zichtbaar in de wonden van Jezus aan het kruis. Jezus vertolkt en vertaalt wie God voor ons is.

In het Oude Testament is Israël het volk dat de verbinding tussen God en de wereld maakt. Via Abram wil God de wereld zegenen. Via de Thora wil God de wereld leren hoe ze moeten leven en via Davids koningschap vrede in de wereld brengen. Jezus is daar de vervulling van. Door Hem weten we dat we niet in een leeg universum wonen, maar dat ons leven zin en betekenis heeft. Jezus is de zoon van God. En door Jezus de verbinder worden wij allemaal Gods kinderen. God neemt ons aan als zijn kind. Dat geeft het leven zin.

De verbinding die Jezus brengt tussen God en ons wordt ook al zichtbaar in Jezus zelf. Hij is de zoon van God en de zoon van Maria. Aan de ene kant is hij ontvangen van de Heilige Geest, aan de andere kant is hij de Mensenzoon. Hij verenigt in zijn eigen persoon al hemel en aarde.

Het kruis bestaat uit een verticale en een horizontale balk. Dat kan je ook zeggen van Jezus als verbinder. Hij verbindt niet alleen God en mens met elkaar, maar dat heeft ook gevolgen voor mensen onderling. Er ontstaat aan de voet van het kruis een nieuwe gemeenschap van mensen die horen bij Jezus Christus. In deze gemeenschap is liefde en samen delen de norm. Hier vergeven mensen elkaar en zoeken ze elkaar in harmonie.

De verbinding die Jezus legt tussen hemel en aarde heeft gevolgen in ons leven. In onze cultuur is het lastig voor veel mensen om verbonden te zijn. We leven in een borderline-cultuur volgens de psychiater Dirk de Wachter. Hij bedoelt daarmee dat het lastig is om stabiel en blijvend verbonden te zijn met de ander. Maar als Jezus hemel en aarde, God en mens met elkaar verbindt, dan verandert dat ook onze verbondenheid met elkaar. De profeet Maleachi kondigt dit op indrukwekkende wijze aan als hij beschrijft hoe ouders en kinderen zich met elkaar zullen verzoenen door de kracht van de komende Messias.

Hoe mooi en hoe heerlijk
Als wij als familie
Als broers en als zussen
Om elkaar geven
En open en eerlijk
Met elkaar omgaan
De vrede bewaren
En eensgezind leven

Verzoener

Er is een kloof tussen God en mensen. Deze afstand is ontstaan door de mens die de neiging heeft om zonder God te willen leven. Dit kwetst God. Hij wil zich verzoenen met de mens en doet dat in Jezus.

Verzoening betekent dat een of beide partijen die een conflict hebben over hun pijn heen stappen om zo herstel mogelijk te maken. Vooral in de gelijkenissen die Jezus vertelt kan je lezen hoe God of Jezus de pijn draagt om te zorgen dat we weer in harmonie met God kunnen leven. Zo staat de gekwetste vader klaar om de verloren zoon binnen te halen, draagt de heer de prijs voor de niet te betalen rekeningen en blijft de herder zoeken naar het verloren schaap. Elke keer is het God en niet de mens die de prijs betaalt voor de verzoening.

De offers in het Oude Testament laten zien hoe verzoening werkt. God vergeeft, draagt de pijn en herstelt de relatie. Het dier laat zien dat verzoening wat kost, het gaat niet vanzelf. Offers hebben in het Oude Testament verschillende functies, maar altijd draaien ze om de relatie tussen God en mens. De ene keer gaat het om herstel van de relatie (verzoening), de andere keer om het vieren van de relatie of het danken van God.

Jezus sterft als een offer. Johannes de Doper wijst Jezus al aan met de woorden: ‘Zie het lam van God dat de zonden van de wereld wegdoet.’ De verzoening met God komt door de dood van Jezus Christus. Soms wordt er gedacht of gezegd dat de dood van Jezus een betaling aan God is, maar als er betaald is, dan is er geen verzoening. Verzoening is juist dat God zich over de zonde heen zet en zelf de pijn draagt. Het kruis laat zien hoe diep God wil gaan om zich weer met ons te verbinden.

De verzoening tussen God en ons heeft direct gevolgen voor ons dagelijkse bestaan. Want hierdoor kunnen we verzoenend in het leven staan. In het spoor van Jezus is het goed om kwaad dat ons is aangedaan te vergeven en zoveel mogelijk tot verzoening te komen. Het is hier niet de plek om uitgebreid in te gaan op alle psychologische haken en ogen die daar verder aan zitten, maar de verzoening tussen hemel en aarde wordt weerspiegelt in herstel op aarde in de relaties tussen mensen. Wat een zegen dat God ons helpt om uit de negatieve spiraal te stappen van negatief gedrag naar de ander. Jezus leert ons om verzoenend on het leven te staan.

Een van de mooiste kanten van de verzoening tussen God en ons is dat we ons ook met onszelf kunnen verzoenen. Als God ons aanvaard zoals we zijn, is het goed om dat ook zelf te gaan doen. Waarom zou ik het beter weten dan God? Als hij zich met mij verzoent, dan kan ik ook vrede hebben met mijzelf.

Heer, verzoener van mijn zonden,
Heiland, die mij hebt gezocht,
die mijn banden hebt ontbonden
en voor God mij vrijgekocht,
eens onrein in schuld verloren,
ben ik door uw Geest herboren.
Duizend-, duizendmaal, o Heer,
zij U daarvoor dank en eer.

Vorst

Als de geboorte van Jezus wordt aangekondigd, dan doen de evangelisten hun best om duidelijk te maken dat Jezus de zoon van David is. Daarin resoneert de belofte van het Oude Testament dat er altijd een nazaat van David op de troon zal zitten. Je zou kunnen zeggen dat deze verwachting de grote vraag van het eerste deel van de bijbel is: wanneer komt die beloofde koning die namens God voor vrede en recht zal zorgen?

Jezus is als zoon van Jozef de zoon van David. De herders zoeken een kind in de stad van David en de magiërs zoeken een koning van wie ze de ster hebben gezien. Net zo duidelijk getuigt het sterven van Jezus van zijn koningschap. De laatste week van Jezus begint met zijn intocht als koning in Jeruzalem. Daarin wordt duidelijk dat hij echt koning is die wordt binnengehaald. Tegelijk ziet iedereen dat deze koning heel anders is, want hij rijdt op een ezeltje als teken van zijn nederigheid. De soldaten kronen hem tot koning met mantel en kroon en Pilatus laat boven zijn hoofd een opschrift aanbrengen waarin staat dat dit de koning van de joden is. Dat is allemaal spottend bedoeld, maar daarom niet minder waar.

Jezus als koning heeft meerdere aspecten. Allereerst is een koning in de bijbel bezig om vijanden te verjagen. David doet niets anders dan de Filistijnen wegjagen. De mensen vragen om een koning aan Samuel, zodat ze een aanvoerder in de strijd hebben. Jezus is de koning die de strijd aangaat met het kwaad. Anders dan een gewone generaal stuurt hij het voetvolk naar huis om in zijn eentje het gevecht met het kwaad aan te gaan. Hij sterft in dat gevecht aan het kruis. Dat lijkt zijn nederlaag, maar blijkt op Paasmorgen de manier te zijn waarop het kwaad overwonnen is. Koning Jezus strijdt tegen het kwaad en overwint.

Een koning in de bijbelse tijd is ook de belangrijkste rechter. Salomo moet rechtspreken tussen twee vrouwen die allebei beweren dat ze de moeder zijn van hetzelfde kind. Daarnaast is er ook een overleden kind waarvan beide moeders zeggen dat het van de ander is. Het Salomo’s oordeel is dat een zwaard het levende kind moet klieven, zodat beide moeders een deel kunnen krijgen. De echte moeder protesteert en zegt dat het dan beter aan de andere moeder gegeven kan worden. Zo achterhaalt de wijze koning de waarheid.

Jezus is rechter en dat is goed nieuws. Want hij vergeeft de schuld van wie hem kennen en in hun gedrag hebben laten zien dat ze bij koning Jezus willen horen. In Mattheus 25 scheidt de rechter de schapen en de bokken op basis van hun gedrag. Zo oordeelt Jezus. De koninklijke rechter spreekt vrij wie op hem vertrouwt. Angst voor het oordeel is daardoor niet nodig.

Psalm 72 is de koningspsalm bij uitstek. Deze psalm bezingt hoe de ware rechtvaardige koning zal regeren over de hele aarde. Zijn koningschap betekent herstel en genezing voor wie gewond of achtergesteld was. De goede koning is helper en beschermer van de zwakken. Het kwartet dat vaak in het Oude Testament genoemd wordt, van weduwe, wees, arm en vreemdeling, vindt beschutting bij de trouwe koning waar psalm 72 van zingt. Deze psalm vindt zijn weerklank in de bergrede, ook wel de grondwet van het koninkrijk van koning Jezus genoemd. Dat is precies wat Jezus doet. Hij is de koning waar de psalm van zingt. Hij geneest de zieken en herstelt verhoudingen (het is opvallend dat veel genezingen van Jezus ook een sociale component hebben).

Bij het koningschap van Jezus hoort daarom dat Hij nog steeds geneest. Elk herstel laat de kracht van koning Jezus zien en is een teken en belofte van definitief herstel in Gods koninkrijk. Jezus geneest alle zieken als garantie van zijn macht en kracht over ons leven.

Wie hoort bij het koninkrijk van deze koning die zal de rest van zijn leven proberen om een goede burger van dat koninkrijk te zijn. Onderdeel van het leven in het koninkrijk van God is dat je probeert om dat koninkrijk te laten groeien. Jezus stuurt zijn leerlingen in tweetallen het land Israël in om overal de goede boodschap te verspreiden. Koning Jezus zoekt meer onderdanen en dat doet Hij door zijn volgelingen de wereld in te sturen.

U zult altijd voor ons strijden
U hebt steeds uw trouw getoond
Deze waarheid is mijn blijdschap
Heer, U draagt de zegekroon
U, mijn helper en beschermer
U, mijn redder en mijn vriend
Uw genade is mijn adem en mijn lied

Leven, dood en opstanding

De vier evangeliën beschrijven het leven van Jezus, zijn dood en zijn opstanding. Deze zijn alle drie van belang voor ons geloof. De bovenstaande zes V’s verschillen in de mate waarin ze inzoomen op een van deze drie. Als je dat in een schema zet, dan ziet dat er zo uit.

	Leven	Dood	Opstanding
Vriend	X
Voorbeeld	X
Verlosser		X	X
Verzoener		X	X
Verbinder	x	X	X
Vorst	X	X	X

 

Iemand die Jezus vooral als vriend ziet, die zal vooral iets hebben met zijn leven en het moeilijker vinden om iets te hebben met zijn dood en opstanding. En omgekeerd, wie Jezus vooral als verlosser ziet, die zal minder inzoomen op het leven van Jezus.

Iedereen heeft waarschijnlijk een voorkeur voor een bepaalde benadering van Jezus. Dat heeft te maken met je leven, je leeftijd, je manier van de bijbel lezen. Het is goed om je natuurlijke positie aan te vullen met andere benaderingen. Dat kan je visie op Jezus Christus alleen maar verbreden. Het is vooral goed om te kijken of jouw kijk op Jezus betrekking heeft op leven, dood en opstanding van Jezus Christus. Je beeld van Jezus kan groeien door eens te kijken naar een ander aspect.

Pieter Both
maart 2024