Aan het einde van het Oude Testament staan twaalf boekjes die vol profetieën staan. Deze twaalf profeten vormen een uitdagend deel van de bijbel. Hieronder wat lijnen bij de prekenserie van najaar 2021.
Wat is een profeet?
Een profeet is iemand die Gods woord spreekt voor dat moment of die situatie. Daarbij kan het zijn dat hij iets over de (nabije) toekomst onthult, maar dat hoeft niet. Profetie is iets anders dan de toekomst voorspellen. Veel meer gaat het om een toepassing en uitwerking van wat in de wet van God staat. Met de blik van Mozes kijken ze naar het heden waarin de mensen leven en spreken het woord van God.
Sommige profeten spreken niet alleen het woord van God, ze moeten dat uitbeelden. Ze worden het woord van God. Hosea is een heel duidelijk voorbeeld als hij gaat trouwen met een hoer om zo de relatie tussen God en zijn volk uit te beelden. Maar ook Jona kan je zo zien als hij in het dodenrijk verdwijnt om daar na drie dagen uit te komen. Deze profeten lijden aan het woord van God dat ze moeten brengen aan de mensen. Een profeet spreekt en is het woord van God.
Oordeel en genade
Veel van deze profeten spreken woorden van oordeel. Dat oordeel treft de volken rondom Israël, omdat ze ruw en kwaadaardig zich gedragen hebben tegenover Israël. maar zeker ook het eigen volk van God krijgt Gods oordeel over zich heen. Gods aanklacht tegen Israël richt zich op twee onderdelen, die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Aan de ene kant klaagt God dat ze andere goden achterna zijn gelopen. Het volk is vergeten dat de Heer hen bevrijdde uit Egypte en nu vertrouwen ze op andere goden. Daarnaast en die aanklacht is vaak nog indringender, spreekt God de mensen aan op het verdrukken van de armen. Ze gaan maar door met het uitbuiten van wie toch al de klappen van het leven heeft gekregen. Ze leven niet in rechtvaardigheid en dat neemt God ze erg kwalijk.
Naast dit oordeel spreken bijna alle profeten ook van een nieuwe toekomst. God laat het niet bij het onheil, maar hij zal na en in het oordeel met vergeving komen. Die barmhartigheid is niet beperkt tot het eigen volk, maar zeker ook voor de volken bedoeld. Deze universele tendens is een belangrijk onderdeel van de kleine profeten. De toekomst wordt vooral gerealiseerd door Gods eigen ingrijpen en vertaalt zich in de komst van God als koning. Soms wordt deze koning direct verbonden met God zelf, de andere keer gaat het meer over een koning uit de lijn van David die aan de macht zal komen.
Sion
Sion speelt een grote rol in de profetieën die deze twaalf boodschappers verkondigen. Het is bijzonder dat juist bij het spreken over Sion als de plek waar God zijn heil laat zien, ook de volken naar voren komen. Wie zich naar Sion (als andere naam voor Jeruzalem of Israël) keert, die zal deel krijgen aan het heil dat God daar geeft.
Dag van de Heer
Veel van de profetieën cirkelen rond de term dag van de Heer (Vaak ook benoemd met die dag). Deze dag verwijst naar Gods ingrijpen in de geschiedenis. Gods handelen is niet alleen tot heil, maar ook tot onheil. Het omvat het oordeel en de genade. De dag van de Heer kan verwijzen naar de recente toekomst, die voor ons als lezers al geschiedenis is geworden, het kan ook verwijzen naar iets dat nu nog staat te gebeuren. Veel van deze profetieën hebben een getrapte vervulling, waarbij een deel nog open staat. Delen van de vervulling van deze profetieën zijn zichtbaar in de ontwikkeling rondom Israël en de heroprichting van de staat Israël in 1948.
Eenheid van deze boeken
Op het eerste gezicht lijken de zogenaamde kleine profeten lukraak bij elkaar gezet te zijn. Toch is dat niet zo. Het zullen er niet voor niets twaalf zijn, zoals er twaalf stammen zijn en twaalf rechters. En die twaalf vormen een eenheid. Als je naar het Hebreeuws kijkt, dan zie je dat de woorden die aan het einde van een boek staan, ook gebruikt worden bij het begin van het volgende boek. Op die manier worden de boeken aan elkaar gekoppeld.
Er zit ook een historische lijn in de twaalf profeten. Die lijn gaat van het aankondigen van de ballingschap naar de ballingschap zelf. Vervolgens gaan de laatste boeken over.
Actualiteit
Bij eerste lezing zijn deze profetieën lastige kost. Ze spreken over oordeel in een moeilijk te plaatsen setting. De volhardende lezer kan prima lijnen trekken naar onze wereld. Zo houden deze profetieën ons een spiegel voor of we wel voldoende aandacht hebben voor het viertal waar de wet van God vol mee staat: arme, wees, weduwe en vreemdeling. Ook bepalen ze ons bij het karakter van heiligheid van God. Hij laat niet met zich sollen en haat het als mensen hun leven zonder God leven. Het oordeel van God is een realiteit. Daarnaast wijzen deze profeten op Jezus Christus die de vervulling is van de profetie dat God als koning terug zal keren naar deze aarde en zo zelf zijn nieuwe wereld zal vestigen. Hij draagt het oordeel en de genade. Tot slot laten deze profeten zien dat Sion de centrale plek heeft en moet hebben in onze manier van geloven. Zo laat God zijn heil in de wereld komen.
